Babcia i sweter ręcznie robiony

  Gdy byłem już prawie dorosły, przynajmniej na papierze, miałem przecudnej urody intymną rozmowę z moją babcią, która była mi bliższa od rodzonej matki. Spokojnie, intymna to nie znaczy uświadamiająca mnie seksualnie. Rozmawialiśmy o życiu. Jej życiu. A wtedy już była na amen zwaśniona z moim dziadkiem, pijakiem i hulaką, właściwie już niemal w separacji, z tak skromną renciną, że to sobie trudno nawet dziś wyobrazić.

  Zaczęło się od mojego niewinnego pytania z okazji zbliżającej się rocznicy jej urodzin. Babcia siedziała na swoim zydelku, robiąc coś z wełny na drutach, a ja zapytałem naiwnie, co by ją tak naprawdę uszczęśliwiło? Odpowiedź była tak szokująca, że nie powinno nikogo dziwić, iż utkwiła mi w głowie na całe życie. Zapragnęła czegoś, co było właściwie nie do spełnienia: „Chciałabym, aby ten mój Feliks w końcu umarł...” (a był już ciężko chory z powodu przepicia). Nie byłem już głupim szczawikiem, by nie rozumieć tego jej życzenia, a mimo to mnie zszokowało. Wtedy spokojnym głosem opowiedziała mi niemal całe swoje życie, w tym o szczęśliwym, choć krótkim dzieciństwie i młodości. Przede wszystkim zaś o życiu dorosłym w roli matki i żony. W wieku szesnastu lat wydano ją za mąż za starszego o dziesięć lat z okładem faceta, którego znała tylko z widzenia. Nie miała nic do gadania, bo straszyli ją staropanieństwem, lub, gdy będzie miała za dużo lat, to ma szansę tylko na jakiegoś obdarciucha. Niezamężność była wtedy straszną hańbą. Dziadek był kolejarz i zegarmistrz dodatkowo. Gehenna zaczęła się krótko po ślubie, gdy tenże dziadek poszedł na powstanie. A powstaniec śląski brzmi dumnie, choć ja tej dumy nie czuję. I to nie dlatego, że bitny się zrobił nad wyraz nie tylko na tej śląskiej wojaczce, a i za kołnierz już nie wylewał. 

  Dzieci przybywało, bo co rok to prorok, a pożalić się nie było komu. Pomocy nawet w kościele nie było, bo modlitwy jakby grochem o ścianę. Wszystko już ją wiązało z facetem, który nigdy nie miał dla niej dobrego słowa. Nawet w łóżku. Raz pożaliła się swojej matce, za co spotkała ją sroga reprymenda, bo przecież wszystkie baby tak miały – mąż to był pan i władca. Nawet własne dzieci tak traktował. W tych babcinych gorzkich żalach był jeden śmieszno-żałosny akcent. Babcia robiła na drutach nawet ładne rzeczy, a kiedyś ręczna robota była w cenie, nawet jeśli po pierwszym praniu robiły się ze swetrów długie suknie czy ledwo dopinające się kamizelki. I ja się wtedy dowiedziałem, że to było... jej przekleństwo. Robiła na drutach, by w krótkich, wolnych chwila nie myśleć o swoim smutnym życiu. Tak doszła do perfekcji, choć nie do końca wiedziałem, czy w robieniu na drutach, czy w zabijaniu własnych myśli. Cała długa rozmowa skończyła się dziwną radą: „Nie żeń się synku bez miłości. Ale jak ona minie, nie ciągnij tego na siłę, chyba że nauczysz się robić na drutach”. Ta metafora okazała się wręcz prorocza.

  I ja teraz przekornie zapytam, czy Wy, moi Czytelnicy, znacie naprawdę swoje babcie? Pewnie pamiętacie je uśmiechnięte podczas świąt czy innych uroczystości, jak podsuwa wszystkim pachnące czymś niezapomnianym, smakowite potrawy i ciasta. Pewnie pamiętacie, jako wnuki, jej łagodną twarz i delikatne głaskanie po głowie. Pewnie pamiętacie jej ręczne robótki, tak cudowne, że aż strach. Haftowane chusteczki, ręcznie robione skarpetki, szaliki, czapeczki etc., etc. To ja Wam powiem, jeżeli tylko taką ja pamiętacie to nie wiecie o niej nic, nawet jeśli Wasz dziadek nie nadużywał alkoholu. Inna sprawa, że o tym dziadku wiecie jeszcze mniej.

PS. To są moje osobiste wspomnienia i nie roszczę sobie pretensji do twierdzenia, że tak było wszędzie i u wszystkich.