Jestem przeciw, a nawet za

  Znany jestem przede wszystkim jako krytyk Kościoła i klerykalizmu. Nie za bardzo mi zależy na tym, aby tę opinię zmieniać, niemniej dziś o temacie na topie, czyli o religii w szkole. Pojawiają się głosy o jej wyrugowaniu z murów szkolnych, a nawet o rewizji, czy wypowiedzeniu konkordatu. W mojej ocenie żądania zbyt radykalne, choć nie pozbawione sensu. Jestem też przekonany, że nic z tych postulatów .Nowoczesnej nie wyniknie, ale istnieje szansa na debatę i pewne korzystne dla wszystkich zmiany.

  Jak w tytule najpierw przeciw religii w szkołach. Ale, aby być dobrze rozumianym, takiej nauce religii, jaka jest powszechnie stosowana w naszym katolickim kraju. Tu wyjaśnię, nie mam pełnego przekroju, jak te lekcje wyglądają, sam w nich nie uczestniczę i mogę się tylko odnieść do doniesień medialnych. A ponieważ zdecydowanie przeważają krytyczne, trudno nie mieć krytycznego poglądu. Aby jednak uniknąć krytykanctwa odniosę się do problemu tylko na podstawie  tych informacji, które serwują sami katecheci. Z jednym małym wyjątkiem. Na portalu NaTemat.pl pewna nauczycielka napisała, że na lekcjach religii „Fanatycy straszą dzieci grzechem”¹. Mnie się w tym miejscu przypomniało wydarzenie z moich lat szkolnych, kiedy to nasza wychowawczyni nakazał rodzicom, aby wszystkim chłopcom zaszyć kieszenie w spodniach, gdyż „za długo w nich trzymamy dłonie”. Tak, tak, nawet w wśród komunistek, dewotek nie brakowało. Owo straszenie nie jest wyssane z palca, bo ta narracja straszenia grzechem ma się wręcz doskonale, nawet w stosunku do dorosłych.

  Z kolei na portalu Deon.pl czytam: „Przyczyny niepopularności katechezy muszą mieć zatem charakter wewnętrzny, związany z samymi treściami oraz formą ich przekazu”², i to wydaje mi się jedną z najbardziej słusznych ocen zjawiska jakim jest malejąca liczba uczniów uczęszczających na lekcje religii. To też budzi sprzeciw wielu rodziców, choć oczywiście nie wszystkich. Jeszcze jeden cytat, który właściwie wyjaśnia, jak wiele błędów popełnia szkolna katecheza: „Młodzi ludzie mają najczęściej otwarte umysły i naturalnie poszukują przekonywujących wyjaśnień i my jako katecheci oraz duszpasterze jesteśmy im te wyjaśnienia winni. Jeśli w zamian za to posłyszą na przykład od katechety, że ewolucja to wymysł diabła albo że ewolucja jest niemożliwa, bo nie godzi się, aby Matka Boża pochodziła od małpy, to trudno się dziwić, że następnym razem Kościół i katechezę ominą szerokim łukiem”³. Chyba teraz jest zrozumiałe, że to nie są wymysły wrogów religii i wiary, o tych przykładach treści jakie serwuje się młodym mówią sami katecheci, choć z nielicznej grupy tych, którzy wydają się racjonalni. Jak ma się zachować chłonny umysł młodego człowieka, który na lekcjach biologii, fizyki czy chemii słyszy jedno, a na lekcji religii każe mu się wierzyć w bajki? Posłużę się parafrazą myśli św. Augustyna sprzed 1500 lat: „Jeśli owego ucznia bombarduje się niedorzecznościami z Pisma Świętego, od których całe niebo pęka ze śmiechu, pośmiewiskiem staje się ów katecheta, który zdaje się w to wierzyć”⁴. A takie zdaje się być dziś nauczanie religii w szkołach.

  Nie tylko w mojej ocenie nauczanie religii w szkołach powinno być poddane głębokiej reformie. Zarówno pod względem organizacyjnym jak i treści nauczania. Po pierwsze, powinno się umożliwić dyrektorowi szkoły decydować o tym, czy katecheta nadaje się na pedagoga, czy nie, co w efekcie ograniczy przypadkowość i miałkość tych katechetów. Po drugie, program nauczania też powinien podlegać kontroli innych gremiów niż tylko przez kościelne. I tu znów pozwolę sobie przytoczyć opinię pewnego biskupa, choć protestanckiego: „Według mnie państwo jest zobligowane do tego, by nie tylko kształcić, ale także kształtować młodzież. Albo będzie to prowadzone w formie lekcji religii różnych wyznań i różnych religii, albo w formie nauczania etyki. Musimy przekazywać również taką wiedzę, wskazywać na obowiązujące w życiu zasady, co jest dobre a co złe”⁵. I ja się pod tym podpisuję, choć przecież daleko mi do akceptacji tego, co uczą religie.

  Innymi słowy, jestem za tym, aby lekcje religii były w szkołach, a katecheci opłacani byli tak samo jak inni nauczyciele, choć na tym ich przywileje powinny się kończyć. Skoro chcą być traktowanie równorzędnie, powinni podlegać tym samym regułom, co reszta. Pójdę dalej. Jeśli byłaby w tych lekcjach zawarta etyka oraz religioznawstwo we właściwym tego słowa rozumieniu, te lekcje powinny być obowiązkowe, a wtedy ocena na świadectwie miałaby pełną rację bytu, o ile nie wpływałaby na nią religijność, a wiedza. Traktowanie lekcji religii w obecnym kształcie, budzi mój sprzeciw.

Przypisy:
1 - https://natemat.pl/260137,katecheci-strasza-dzieci-nauczycielka-opowiada-o-lekcji-religii-w-szkole
2 - https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/komentarze/art,3428,nie-zamiatajmy-pod-dywan-roblemu-katechezy-w-szkole.html
3 - ibidem;
4 - ibidem;
5 - https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,36958,bp-samiec-bedziemy-rozmawiali-o-tym-w-jaki-sposob-lekcje-religii-maja-byc-prowadzone.html