Grzech pierworodny

  Rozdział trzeci Księgi Rodzaju opisuje dość dokładnie, jak to człowiek spaprał sobie papiery prawie na całą wieczność. Ziemską wieczność, bo ta podobno będzie skończona, chyba  że człowiek znajdzie sposób, by przenieść się w inny układ słoneczny z nową ziemią. Na dziś to czysta futurologia, więc w zasadzie nie ma się czym zajmować. Jedyny szkopuł takiej wizji to fakt, że nasi potomkowie zostawią na tej ginącej planecie szczątki swoich przodków, w tym nas. Jak wierzą wyznawcy Boga jedynego, żaden problem, wszak wszyscy zmartwychwstaną, nic to, że w innej rzeczywistości, czy może w innym wymiarze czasoprzestrzeni.

  Ale ja nie o tym, nie za bardzo mi się ta koncepcja podoba, nawet jeśli obiecują, że ani cierpienia, ani żadnych innych problemów nie będzie. A może właśnie dlatego? Ostatnio natrafiłem na kilka artykułów, z których wynika, że niepostrzeżenie wiara zaczyna mieć i z tym problem. Wszystko przez tę ewolucję, którą obmyślił i przekazał światu niejaki Darwin. On i jego następcy odebrali wierze jedną z najpiękniejszy, ale i najbardziej dramatycznych baśni, jaką jest stworzenie pierwszych ludzi. Wraz z nimi zatraca się pojęcie grzechu pierworodnego. Nie było raju, nie było drzewa z zakazanym owocem, nie było szatana, który skusił Ewę i nikt nikogo nie pokarał śmiercią, ta istniała od momentu zaistnienia życia. Co żyje to umiera, i człowiek nie był tu nigdy żadnym wyjątkiem. Jeszcze niewielu zdaje sobie sprawę, jakie konsekwencje ta oczywista prawda niesie, ale też już nikt rozsądny, nie zaprzeczy faktom istnienia ewolucji, choć wciąż obarcza się ją pierwiastkiem boskim. Ale nawet ten pierwiastek, z którym i tak trzeba będzie się kiedyś rozstać, bo nauka nie jest sentymentalna, nie zmienia jednego – grzech pierworodny nie istnieje. Człowiek nie miał okazji go popełnić. To wręcz przewraca do góry nogami pewne aspekty wiary, szczególnie zaś religii katolickiej.

  Chrzest niewiniątek, sorry,  chodzi oczywiście o nowonarodzonych, zatraca swój obecny sens. Staje się tylko i wyłącznie aktem przypisania do katolicyzmu na zasadzie – nie chcę, ale muszę, bo nie mam prawa głosu. Tyrania rodziców i kapłanów nakłada, na niczego nieświadomego obywatela świata,  przynależność do Kościoła na wieki wieków. Możesz robić obywatelu, co chcesz, nikt nigdy naprawdę z tej organizacji cię nie wypisze. Najwyżej w księdze parafialnej, przy twoim nazwisku, pojawi się adnotacja o dokonanej apostazji, co też niczego właściwie nie zmieni, po za tym, że w majestacie prawa boskiego, odmówią ci katolickiego pochówku. Na zasadzie niezrozumiałego dogmatu, przez całe życie będziesz naznaczony stemplem, który miał cię uwolnić od grzechu – grzechu, którego nigdy nie miałeś. Przy okazji, jeśli się nie odgrodzisz, będą ci wmawiać, że jesteś niegodnym stołu pańskiego, złym z natury, i tylko bezgraniczna pokora może ci pomóc, choć nie musi. Bo tej pokorze musi towarzyszyć jeszcze bardziej bezgraniczna miłość do niewidzialnej Istoty, która podobno na trzydzieści lat z niewielkim hakiem, przybrała postać ludzką, by ci przynieść wiadomość, że jak nie będziesz kochał tak jak On tego wymaga, czekają cię męki piekielne, też na wieki wieków.

  Teolodzy próbują coś z tym brakiem grzechu pierworodnego zrobić, bo przecież nie może być tak, aby dobrowolnie pozbyli się jednego z najważniejszych argumentów za tak wczesnym aktem przypisania do Kościoła, a który zapewnia miano najliczniejszej religii świata. Z kolei ta wielkość ma dowodzić, że tylko ta religia jest słuszna. Inaczej mówiąc, tworzy się wielkość za pomocą rytuału, który odbiera człowiekowi prawo samostanowienia, i tą wielkością tłumaczy się konieczność tego rytuału. Proste jak amen w pacierzu. I właśnie taką próbę zastąpienia czymś grzech pierworodnego podejmuje ks. Włodzimierz Zatorski OSB. Dowodzi, że człowiek jest już z natury grzeszny i to nim uświadamia sobie swoje „ja”. To może mieć swoje logiczne uzasadnienie, wystarczy że zrobisz coś, co drugiemu człowiekowi nie będzie się podobać. Wystarczy, że ten drugi będzie zaprogramowany na jakąś wiarę i już masz pojęcie grzechu w danym systemie moralnym. Ks. Zatorski wyjaśnia to prosto i dobitnie: „(...) musimy pamiętać jednocześnie o prawdzie naszego upadku, o tajemnicy nieprawości w nas istniejącej. Konieczna jest konfrontacja z własnym grzechem, z bardzo przykrą prawdą o swojej głupocie, małości i nieprawości”¹. Ja mam jednak z tym problem, o którym poniżej, bo aby to była prawda, trzeba by zdefiniować, czym jest ta tajemnica nieprawości. Mamy tu bowiem do czynienia z tak popularnym w chrześcijaństwie uciekaniem się do jakieś niesprecyzowanej tajemnicy. Jeszcze jeden fragment zdania tego autora: „Jednak kiedy już poznamy swój grzech (...)”². Zadam w tym miejscu proste pytanie: a co to jest grzech? Od razu też dodam, że nie satysfakcjonuje mnie odpowiedź, że co jest grzechem objawił nam Bóg. Skoro cała Biblia jest zbiorem pism autorstwa ludzi, żadna opinia Boga nie ma tu znaczenia, bo my jej nie znamy. Z tej Księgi dowiemy się li tylko tego, jak z wieloma, i jak z wielkimi problemami moralności musiał zmierzyć się człowiek.

  Aby moje wątpliwości wyjaśnić, odniosę się do kilku przykładów. Czy w świecie przed Mojżeszem, mając wzgląd na historię Abrahama, morderstwo było grzechem? Dodajmy morderstwo na własnym dziecku? Kłamstwo też, bo Bóg oszukał Abrahama. Czy łupienie innych (czytaj: kradzież) zawsze było grzechem?  Cały Stary Testament jest pełny takich przykładów w sensie pozytywnym. Czy cudzołóstwo zawsze było grzechem? Ten sam Abraham spółkuje z niewolnicą i to podoba się Bogu. A może odbieranie godności innym (patrz: niewolnictwo i poddaństwo)? A może czynienie zła bliźniemu (patrz: przypowieść o Hiobie)? A może rozwód lub wielożeństwo? Zabijanie dzieci (patrz: plagi egipskie)? A weźmy inne kultury. Pedofilia ma się dobrze w islamie, prostytucja była praktykowana w świątyniach, kazirodztwo było przywilejem władców, kupowanie żon, niemal we wszystkich kulturach, nawracanie na siłę, nierzadko ogniem i mieczem, itp., itd. A wszystko pod płaszczykiem różnych religii, gdyż innej moralności, jak religijna nie było, o co zresztą do nikogo nie można mieć pretensji. Rzecz w tym, ze pojęcie grzechu jest pojęciem enigmatycznym, niemożliwym do określenia, a już tym bardziej do sprecyzowania, w pełni zależnym od istniejącej, zarówno wiary, jak i kultury.

  Nie mam zamiaru gloryfikować, tym bardziej usprawiedliwiać tych elementów naszej moralności, które dziś uznajemy za amoralne. Moralność ewoluowała podobnie jak życie na tej ziemi, ale wbrew temu, co pisze ks. Zatorski, człowiek nie jest naznaczony żadną grzesznością, wręcz przeciwnie, decyduje w nas pierwiastek, który zbliża nas do dobra, choć pewnie jego absolutu nigdy nie uda się osiągnąć. Żadna religia nam w tym nie pomoże bardziej..., niż własne zrozumienie etyki.

Przypisy:
1 - http://www.fronda.pl/a/wlodzimierz-zatorski-osb-tajemnica-nieprawosci-w-czlowieku,120721.html
2 – ibidem