Tajemnica zła

Za wstęp niech posłuży pewna zabawna dykteryjka z portalu Katolik.pl:
„Był sobie kościół i był sobie bar po drugiej stronie ulicy. Proboszcz od dawna zabiegał o to, by bar zamknąć, lecz bez skutku. Ksiądz groził karą boską, wyklinał, i wzywał wiernych do modlitwy, aby niewygodnego przedsiębiorcę z pomocą Bożą usunąć. Bez efektu. Aż kiedyś przydarzyła się burza, pioruny waliły gdzie popadnie, a jeden rzeczywiście trafił w knajpkę, która niewiele myśląc wzięła i spaliła się doszczętnie. Właściciel także się nie zastanawiał i podał proboszcza do sądu, za to, iż to z jego przyczyny szkodę on, jako człowiek interesu poniósł. Proboszcz oczywiście zaprzeczył: "To jakiś absurd!", a po jego stronie opowiedziała się większość wiernych z parafii. Wkrótce spotkali się wszyscy w sądzie.
Na rozprawie sędzia rozłożył przed sobą akta, przewertował, potoczył wzrokiem po sali i powiedział:
- Nie wiem, co się tu kurde dzieje, ale z tego, co widzę w tych papierach, to mamy tu jednego bezbożnego szynkarza, który wierzy w potęgę sił boskich i setkę parafian wraz z księdzem, którzy temu stanowczo zaprzeczają...”
Nieźle się ubawiłem, bo dowcip przedni.

  Na tym samym portalu ukazał się artykuł, który w tytule zawarł pytanie: „Dlaczego jest tyle zła?”¹. Pytanie stare jak świat, przynajmniej ten człowieczy, które rozrosło się do pytania o moralność w ogóle. Autor przytacza trzy odpowiedzi:
- na świecie jest zło, ponieważ człowiek jest zły;
- na świecie jest zło z winy Boga;
- istnieje zło, ponieważ istnieje ktoś, kto zachęca człowieka do złego.
Jak dla mnie, wszystkie trzy odpowiedzi są błędne i wynikają z fałszywego przekonania, że zło ma, musi mieć jakąś osobowość, co w końcu prowadzi do absurdów, jakie zawarł w odpowiedziach ks. Tomasz Stroynowski.

  Człowiek nie jest ani dobry, ani zły. Z chwilą, gdy wykształcił w sobie zdolność abstrakcyjnego myślenie potrafił ocenić, że pewne działania się opłacają, inne nie, i to do nich „dopisywał” uzasadnienia w równie abstrakcyjnych kategoriach zła i dobra. To kategoryzowanie przeniósł na całe swoje jestestwo i tak zrodziło się pojęcie moralności. Jednym z ubocznych skutków tego kategoryzowania było wytworzenie się grupy moralizatorów, którzy paradoksalnie uczynili sobie z tego całkiem niezły biznes, wmawiając innym, że chcą dobra dla wszystkich. Ano dlatego paradoksalnie, że w wielu przypadkach zło przekształcili w dobro, jak na przykład to, że władza nad innymi, nawet jeśli zła, jest dla podwładnych niewypowiedzianym dobrem.

  Tak doszło do kolejnego paradoksu. Wymyślono absolutne dobro i nadano mu osobowość. Bóg, bo o nim mowa, miał sankcjonować władzę i wymyślone przez nią normy moralne. Odrobinę przesadzono, przede wszystkim z tym absolutnym dobrem. Bo jakże to możliwe, że ktoś absolutnie dobry mógł nie tylko stworzyć zło, ale i je tolerować? Pismo św. (wynalazek moralizatorów) mówi, że w Bogu nie ma zła, że Bóg nikomu nie kazał grzeszyć. Rodzi się jednak pytanie: czy przyzwolenie na zło nie jest złem samym w sobie? Radosna twórczość świętych moralizatorów wymyśliła abstrakcję „wolna wola”, która też nie trzyma się logiki. Bo choć człowiek ma wybór, to nigdy nie jest on wolny w dosłownym tego słowa znaczeniu. Zawsze coś go deprymuje, a największą zależność od innych czynników wymyślili właśnie owi moralizatorzy.

  Konsekwencją braku logiki istnienia osobowego i absolutnego dobra było uosobienie zła do postaci szatana. Dlatego ks. Stroynowski może stwierdzić: „Są jednak ludzie, którzy słuchają szatana. Ale ich działanie ma wyznaczony kres (...), dla tych ludzi nadejdzie czas Sądu, wówczas skończy się czas czynienia zła, ale wówczas biada tym, którzy je czynili, poniosą bowiem straszne skutki swoich czynów”². Dalibóg nie pojmuję takiej logiki. Jeśli bowiem złem jest przyzwolenie na zło, a jest, to ów „Sąd” musiałby dotyczyć także absolutnego a osobowego dobra, które mając środki do zapobiegania złu, z nich nie skorzystało. Nawet „wolna wola” nie jest tu okolicznością łagodzącą.

  Puenta zaś jest taka, jak w dykteryjce o proboszczu, który nie wierzy w potęgę sił boskich. Tu ks. Stroynowski nie wierzy w potęgę moralności, którą wymyślili jemu podobni przodkowie, i pisze: „W zasadzie szatan jest ograniczony naszą wolnością i tak naprawdę nic nie może nam zrobić, na co sami mu nie pozwolimy, lub na co Bóg dla naszego dobra się nie zgodzi”³. A przecież Bóg godzi się na każde, nawet najpotworniejsze zło. Wyjaśnię: to oskarżenie staje się bezzasadne z chwilą, gdy dobro i zło przestają być osobowe.

 

Przypisy:
1 - https://www.katolik.pl/dlaczego-jest-tyle-zla-,34197,416,cz.html
2 - ibidem;
3 - ibidem.