Przebaczenie

  W tym kraju było już jedno spektakularne przebaczenie. Polscy biskupi przebaczali niemieckim. Mało kto już pamięta i o tym wydarzeniu i o emocjach mu towarzyszących. Od ósmego grudnia rozpoczął się Rok Miłosierdzia w Kościele katolickim (jubileuszowy). W związku z tym wydarzeniem Konferencja Episkopatu Polski wydała apel¹ o wzajemne przebaczenie i darowanie win. Można by rzec – dziś jak najbardziej na czasie, bo niedobrze się dziej w państwie polskim.

  Ale ja nie zamierzam pisać o politycznych aspektach tego apelu, tym bardziej, że nie wiadomo, kto komu ma wybaczać i za co. A na to, że wszyscy wszystkim przebaczą nie bardzo się zanosi. Otóż gdzieś tak na wiosnę popełniłem felieton o miłosierdziu Bożym, którego nie jestem w stanie pojąć, i za który srogo mi się oberwało. Bo choć nikt mi nie wytłumaczył, czym jest to Boże miłosierdzie, uznano, że to ja jestem kompletnym ignorantem w tym temacie. Biskupi tym razem próbują jeszcze raz, na zasadzie łopatologii stosowanej, wyłuszczyć mi w czy rzecz. Niestety z mizernym skutkiem, by nie napisać, że wręcz jeszcze bardziej sprawę pogmatwali.

  Zaczyna się od słów, że „w tym roku będziemy kontemplowali tajemnicę [podkreślenie moje] miłosierdzia Bożego”. Otóż w tym jest już dla mnie niezrozumiały haczyk. Tajemnica ma to do siebie, że jej nie znamy, ale coś mi się zdaje, że to ulubiony chwyt marketingowy wszystkich kaznodziei. Jeśli czegoś nie sposób logicznie i prosto wytłumaczyć, zaraz temu daje się określenie „tajemnicy”. Dalej czytamy: „(...) w czasach, w których jesteśmy przyzwyczajeni do złych wiadomości i największych okrucieństw, świat potrzebuje odkrycia, że Bóg jest miłosiernym Ojcem.” Ja bym temu przyklasnął za trafność oceny i nie miałbym nic przeciw, gdyby faktycznie tak miało być i, mimo wszystko, my też przebaczamy. Tylko jak to odkryć? Gdzie szukać sposobów tego przebaczenia, skoro faktycznie na około wszędzie złe wiadomości? I jest podpowiedź w tym apelu, którą przytoczę w całości: „W Piśmie Świętym, zwłaszcza w Starym Testamencie, miłosierdzie oznacza bowiem przede wszystkim wierność Boga względem Jego ludu i wobec zobowiązań wynikających z przymierza – pomimo ludzkiego nieposłuszeństwa.”(sic!)

  Postaram się wyjaśnić swoje zdumienie. Zacznę od wyjaśnienie znaczenia słowa miłosierdzie: „To aktywna forma współczucia, wyrażająca się w konkretnym działaniu, polegającym na bezinteresownej pomocy [podkreślenie moje]. Samo współczucie nie przekładające się na działanie, miłosierdziem jeszcze nie jest.”² W chrześcijaństwie uznaje się za klasyczny przypadek Bożego miłosierdzia śmierć na krzyżu Człowieczego Syna, która to miał na celu odkupienie wszystkich win ludzi. To nawet zrozumiałe, choć nie do końca, bo nie wiadomo dokładnie, o jakie winy chodzi. Te przeszłe, czy te przyszłe, a może wszystkie, łącznie z grzechem pierworodnym, tylko po co w takim razie sakrament chrztu? Jest jeszcze jeden kontrowersyjny aspekt tego apelu. Powoływanie się na Stary Testament. Mam wrażenie (czasami graniczącą z pewnością), że nie wszyscy katolicy czytali Księgę Prawa Powtórzonego, z Księgi Proroków – Księgę Sędziów, czy Pierwszą Księgę Mojżeszową. To trudna lektura, nawet posiłkując się egzegezą. Wiem, bo mam ją za sobą. W tych Księgach mamy realistyczne opisy Bożego działania, charakteryzujące się kaprysem, gniewem, zawiścią i zemstą.

  Jak te postawy pogodzić z miłosierdziem? Tym bardziej, że na owo miłosierdzie zasługują tylko Ci, co uwierzą i będą się stosować do Prawa, co jednocześnie wyklucza z definicji miłosierdzia element bezinteresowności. I czy to jest na pewno pomoc? Aby była jasność, cierpimy, znosimy trudy życia na tym ziemskim padole, a miłosierdzie Boże to obietnica bliżej niesprecyzowanego szczęścia i to nie od razu, a dopiero po niejednokrotnie okrutnej śmierci. Jeśli mam być szczery, to ja zdecydowanie wolę to, czasami rzadkie, nie zawsze adekwatne do potrzeb, ale za to odczuwalne – miłosierdzie drugiego człowieka. Bo choć nie brak wśród nas ludzi obojętnych na cierpienie drugiego, zdecydowaną większość stać nie tylko na drobne wyrazy współczucia i doraźną pomoc. Czasami nawet tylko za uśmiech, czy zwykłe „dziękuję”.

  Już ostatni cytat z apelu KEP: „Wezwanie do życia miłosierdziem oznacza przede wszystkim dążenie do przebaczenia i pojednania: do przebaczenia zniewag, porzucenia żalu, złości, przemocy i zemsty. Przebaczenie stanowi siłę, która przywraca nam nowe życie i dodaje odwagi, aby patrzeć w przyszłość z nadzieją.” Trudno o bardziej trafne określenie tego, do czego ów apel się odnosi. Ja pod tymi słowami jestem gotów podpisać się obiema rękoma. Taaak, problem w tym, że ja jestem ateistą i jako taki jestem uznawany przez twórców apelu za człowieka, który „żyje na peryferiach egzystencjonalnych”. Bo ja nie chcę być „wzywany do nawrócenia” jako ten, który „znajduje się daleko od łaski Bożej”. Katolicy, macie mi wybaczyć, tak chce apel KEP, ale nie wolno Wam zaprzestać wszelkich prób mojego nawrócenia, bo właśnie w tym ma przejawiać się Wasze miłosierdzie.(sic!)

Przypisy:

1 - http://episkopat.pl/informacje_kep/7022.1,Prezydium_KEP_Apelujemy_o_wzajemne_przebaczenie_i_darowanie_win_w_Roku_Milosierdzia.html

2 - https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C5%82osierdzie