Apokalipsa wg św. Jana

  To pewnie jedna z najbardziej znanych Ksiąg Nowego Testamentu, choć tylko z nazwy i nielicznych jej fragmentów. Czasami z filmowych horrorów. Składa się na to kilka czynników. Po pierwsze, jest bardzo trudna w odbiorze, po drugie bardzo kontrowersyjna i przygnębiająca, i wreszcie po trzecie, enigmatyczna. Jeśli któraś z Ksiąg Biblii przyczyniła się u mnie do odejścia od wiary, to bez wątpienia, była nią właśnie Apokalipsa.

  Czytałem ją dwa razy. Za pierwszym razem niewiele z niej zrozumiałem. Jedyne, co do mnie dotarło, to groźba straszliwej zagłady świata, jeśli odwrócimy się już nie tyle od Boga, ale nawet od „właściwego” (judeochrześcijańskiego) Go rozumienia. I po raz pierwszy poczułem niechęć do Nieba, którym mnie do tej pory mamiono. Drugim razem, wbrew twierdzeniu, że do lektury Biblii należy nie być zbyt inteligentnym, byłem już przygotowany pod względem wiedzy historycznej. Otóż, aby zrozumieć jej treść, trzeba uzmysłowić sobie czasy, w których była napisana. Św. Jan nie znał innych, więc, aby zrozumieć alegorie, których używa, trzeba się w ten czas wczuć. Dopiero wtedy zrozumiemy, kim są trzy Bestie, czy kim jest Niewiasta. Jak już napisałem w eseju o Ewangelii wg św. Jana, język którym się posługuje jest bardzo ubogi, metafory się powtarzają, przez co nie zawsze można mieć pewność, o kogo w nich chodzi. Bez znajomości historii tworzenia się Kościołów we wczesnym chrześcijaństwie nie pojmiemy czym jest siedem Kościołów, do których Jan pisze listy, z ich oceną i wskazówkami na przyszłość.

  Znacznie więcej miejsca trzeba by poświęcić kontrowersyjności tekstu. Zacznę od opisu Nieba, do którego Jan zostaje zaproszony. Jeśli czytelnik nie zechce korzystać z objaśnień do opisów Jana, mało, że nie zrozumie metafor, to jeszcze mogą go, jak w moim przypadku, całkowicie zniechęcić do tej „krainy wiecznej szczęśliwości”. Nawet jeśli patrzeć na te opisy z perspektywy czasów, w jakich żył Jan. Jeśli by ktoś miał wątpliwości kim tam będzie, to Jan je rozwiewa. Jeśli marzysz, że tam będziesz młodym i pięknym – zapomnij. To niebo będzie pełne starców, bo tak też najczęściej umieramy, chyba że zmarł ktoś tragicznie za młodu. Jeśli nie jesteś świętym, będziesz tylko poddanym, ale bez obaw i zazdrości, świętym nie będzie nic lepiej. „Dokoła tronu - dwadzieścia cztery trony, a na tronach dwudziestu czterech siedzących Starców [Ap 4,4]”*. Jeśli marzyłeś o budzących zachwyt widokach – zapomnij. „(...) a w środku tronu i dokoła tronu cztery Zwierzęta pełne oczu z przodu i z tyłu: Zwierzę pierwsze podobne do lwa, Zwierzę drugie podobne do wołu, Zwierzę trzecie mające twarz jak gdyby ludzką i Zwierzę czwarte podobne do orła w locie. Cztery Zwierzęta - a każde z nich ma po sześć skrzydeł - dokoła i wewnątrz są pełne oczu (...) [Ap 6,6-8]”. Tu wyjaśnię, jest to wygładzony przez Jana opis aniołów rządzących światem materii, oparty na wizjach Izajasza i Ezechiela, a ci chyba uwielbiali straszydła. Ja jednak najbardziej współczuję tym starcom. Bo ilekroć owe Zwierzęta mówią: „Święty, Święty, Święty, Pan Bóg wszechmogący [Ap 4,8]”, a mówią to dniem i nocą, nie mając spoczynku, tyle razy „upada dwudziestu czterech Starców przed Zasiadającym na tronie i oddaje pokłon Żyjącemu na wieki wieków [Ap 4,10]”. Nie tylko tych dwudziestu czterech starców, ale również „I ujrzałem, i usłyszałem głos wielu aniołów dokoła tronu i Zwierząt, i Starców, a liczba ich była miriady miriad i tysiące tysięcy [Ap 5,11]”. Pozwolę sobie w tym miejscu na ironię – wieczność musi być straszna! O spełnieniu swoich marzeń i pragnień – zapomnij, nie będziesz miał na nie czasu, padając stale na kolana i bijąc pokłony.

  Wspomniałem w poprzedniej notce o porównaniu Jana, autora Apokalipsy, do „dżihadzisty”. Przypomnę tylko, że to nie mój wymysł, choć uważam, że trafny. Teraz to uzasadnię. Kim są dla Jana Niewiasta – nierządnica, która spłodzi Węża, ten Smoka, a Smok Bestię? Niewiastą jest pogański Rzym, który wydał trzech okrutnych cesarzy, prześladujących chrześcijan. To dla nich, ale również dla wszystkich innych pogan,  Jan w swych opisach przygotował najokrutniejsze męki i straszną śmierć, daleko okrutniejsze i przerażające w swej skali, od tego, co dla obecnych niewiernych szykują współcześni dżihadziści.

  Wizje Jana dotyczące Boga, Nieba i końca świata przerażają. Może nie tyle opisem, bo tego można się w końcu spodziewać po Janie, ile faktem, że coś takiego można w ogóle wymyślić, że ktoś uznał tę Księgę za natnatchnioną, że czymś takim próbuje się straszyć, by wzmocnić wiarę (patrz rozdział 6 Apokalipsy). Zdumiewa mnie taka „zachęta” do wiary i pragnienia Nieba jak: „Nie będą już łaknąć ani nie będą już pragnąć, i nie porazi ich słońce ani żaden upał [Ap 7,16]”. Jeśli nie będziemy mieć pragnień, kim będziemy? A z takich opisów jak te: „Idźcie, a wylejcie siedem czasz gniewu Boga na ziemię! [Ap 16,1]”, „oto koń trupio blady, a imię siedzącego na nim Śmierć, i Otchłań mu towarzyszyła. I dano im władzę nad czwartą częścią ziemi, by zabijali mieczem i głodem, i morem, i przez dzikie zwierzęta [Ap 6,8]”, czy „bo nadszedł Wielki Dzień Jego gniewu, a któż zdoła się ostać? [Ap 6,17]” wyłania się obraz Boga przepełnionego gniewem siedmiu czasz – nie miłosierdzia i przebaczenia. Jest gorzej: „I wyszedł inny koń barwy ognia, a siedzącemu na nim dano odebrać ziemi pokój, by się wzajemnie ludzie zabijali - i dano mu wielki miecz. [Ap 6,4]”. Tu aż się prosi o pytanie: gdzie ta wolna wolą, którą tak chętnie „usprawiedliwiamy” Boga? Wszystkie apele o miłość, pojednanie i pokój to tylko zasłona dymna, obietnica bez pokrycia. On i tak na koniec szykuje nam rzeź. Jeśli nawet kogoś ominie, to i tak będzie jej świadkiem, widzem, jak nie przymierzając ci, co obserwowali w Koloseum pogrom chrześcijan za czasów Nerona. Pewnie jak oni, będą ukontentowani, bo my lubimy igrzyska.

  Ja mam pełną świadomość tego, że w ocenie i zrozumieniu Apokalipsy mogę się mylić, ale póki co, jeszcze nikt mnie nie przekonał, że ta Księga jest Księgą miłości lub dającą nam powody do umiłowania Boga. My po jej lekturze, co najwyżej, możemy żywić do Jego gniewu strach graniczący z przerażeniem, do gniewu, którego wg wizji Jana..., i tak nie unikniemy.

Przypisy:

* - wszystkie cytaty pochodzą z Biblii Tysiąclecia - http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=406